Tarihi yarımadanın 17. yüzyıldan kalma, mimarı bilinmeyen yapılarından olan Büyük Valide Han, yapıldığı dönemden bu yana zamanın koşullarına kendi yöntemleriyle ayak uydurarak Mercan Mahallesi'ndeki yerini koruyor. İstanbul'un birçok tarihi ve turistik yapısının aksine biraz kıyıda köşede kalmış gibi. Yolu düşenlerin hemen fark edeceği üzere, IV. Murad'ın validesinin yaptırdığı görkemli yapı yok belki artık ama, duvarları, odaları, avluları ve geçitleriyle insan pratiklerinin ve yaşam biçimlerinin içine işlediği ve her fırsatta kendini tekrar yaratan bir han var karşımızda. Yapılan ekleme odalar ve zaman içinde yıkılan duvarlar, ihtişamlı kubbeleri saklamış ve hana atıl bir görünüm kazandırmışsa da bu sizi yanıltmasın. Büyük Valide Han, kendisinden vazgeçmeyen esnafıyla yaşamaya devam ediyor. İki katında yer alan 210 odanın çoğu boş; uzun yıllarını handa geçirmiş esnafın hafızasındaki hareketli üç avlu bugün görece çok durgun, ancak üretimin merkezi olduğu dönemlerden kalma dökümcüler, tornacılar, dokumacılar, kakmacılar handa halen iş yapmakta. Bu metal ve tekstil atölyelerinin yanı sıra buradaki birçok dükkân depo olarak kullanılıyor. Han'a Çakmakçılar Yokuşu'ndan girildiğinde karşınıza çıkan tekstil dükkânları günümüzün "showroom"larının işlevini görüyorlar.
Dokuma üretiminin, kentsel dönüşüm kapsamında, İkitelli gibi sanayi bölgelerine taşınmasının ardından, handaki dükkânlarını bu şekilde kullanmaya başlayan dokumacıların yanı sıra işsiz kalan bir kısım dokumacı da handa başka mesleklerde çalışmaya devam ediyorlar. Kendi mesleklerini uzun yıllardır icra eden esnaflar da var. 70 yaşındaki kahveci Hasan Satılmış elli yıllık han geçmişine, emekliliği gelmesine rağmen kahvehanesini açık tutarak sahip çıkıyor. İkinci avluda yer alan karanlık koridordaki ışığı yanan tek dükkân olan kahvehane müşterilerle dolup taşmasa da Han'ı ziyaret eden emekli esnafın ilk durağı haline gelmiş. Buluşmalar; sadece eskiye özlemin dile getirildiği ritüeller değil aynı zamanda yeni nesil esnafın birbiriyle kaynaştığı ve birbirlerine yardım ettikleri zaman dilimlerine dönüşmüş. Bu yeni nesil esnaf 1990'lardan bu yana, handaki kiraların ucuz olması ve hanın duvarları ardında buldukları rahat çalışma imkânı sayesinde buraya yerleşmişler.
İstanbul'un birçok bölgesi gibi Büyük Valide Han da kentsel dönüşüm projelerinin nesnesi oluyor. Han'ın fiziksel dokusunu koruma maksadıyla uzaklaştırılan dokumacılar ve toptancıların ardında kalan esnaflar geleceğe dair bir bilinmezlikle yaşıyorlar. Bildikleri tek şey, kendilerine duyurulmadan alınan kararların her an onları handan çıkarabileceği gerçeği.