1903 yılında, Anadolu'yu Bağdat'a bağlamak amacıyla Konya-Bağdat demiryolunun yapımına başlanır. Sonraki yıllarda hattın İstanbul'a ulaşmasını sağlamak amacıyla İstanbul – Konya bağlantısı tren yolu inşası projeye eklenir. Ancak hattın tamamlanması uzun yıllar sürer ve ilk İstanbul-Bağdat seferi 1940 yılında gerçekleştirilebilir.

Aradan geçen zaman ve değişen ekonomik yapı ile birlikte, İstanbul yoğun göç alır ve kent çevresinde yeni yerleşim yerleri ortaya çıkar. Nüfus açısından büyüyen bu bölgeler ile kent merkezi arasında ki ulaşımın sağlanması amacıyla, 1969 yılında aynı hat üzerinde Haydarpaşa – Pendik Banliyö seferleri çalışmaya başlar.

Ankara-İstanbul Yüksek Hızlı Tren (YHT) projesi kapsamında, 1 Şubat 2012 tarihinden itibaren İstanbul-Anadolu seferleri, 19 Haziran 2013'te ise, Haydarpaşa-Pendik banliyö seferleri durdurulur.

İstanbul'un özellikle kıyı şeridi semtlerinin ulaşım ihtiyacını karşılayan banliyö hattı kapandığından beri, ana hat trenlerinden 7 milyon, banliyö trenlerinden ise 29 milyondan fazla yolcu yararlanamadı.

Bu yük E5 yolu üzerinde çalışan minibüsler ile çözülmeye çalışıldığı için trafiği de olumsuz manada etkilemeye devam etmektedir. Özellikle hat üzerindeki tren istasyonları çevresinde öbeklenmiş ticari hayat büyük oranda bu durumdan olumsuz etkilenirken proje bitiminde bazı istasyonun mevcut konumlarının değişecek olması da bölge esnafının akıbetini belirsizleştirmektedir. Ayrıca Haydarpaşa Garı, Kıyı ve Liman Alanı, dolgu alanları ilavesiyle birlikte aynı zamanda "Kentsel ve Tarihsel Sit Alanı" olan bu kamusal bölge üzerinde de "Ticaret ve Turizm Merkezi Alanı" adıyla bir proje yapılmak istenmekte ancak İstanbul Büyükşehir Belediyesi'nin bu girişimlerine karşı Kadıköy Belediyesi, Mimarlar Odası ve Haydarpaşa Dayanışması bileşenlerinin itirazları ve Haydarpaşa'nın gar ve liman işlevinin devam etmesi yönündeki çabaları sürmektedir.

Projenin iki yıl içinde tamamlanarak yenilenmiş hattın devreye alınacağı belirtilmesine rağmen, Kasım 2016 tarihi itibariyle bir gelişme olmamıştır. Yaşanan olumsuzluklar nedeniyle en son 2015 Aralık ayında dönemin Ulaştırma Denizcilik ve Haberleşme Bakanı Binali Yıldırım, Gebze-Halkalı tren hattı projesinin tamamının 2017 yılı sona ermeden bitirileceğini açıklamış ancak gelinen noktada bir ilerleme sağlanamamıştır.

Banliyö (TDK): Fransızca banlieue. (ba'nliyö) Yörekent, Şehirden uzak yerleşim yeri.

 

HATBOYU RÖPORTAJLARI

Ereköy İstasyonu

İlhan (Gazete Bayi): 1916'dan beri buradayım. Aileden yani. Yandaki yer bizimdi esasen oradaydık. TCDD'nin kiracısıydık sonra orayı yıkacaklar şimdi geçici olarak burayı verdiler. İnşaat bitince yeni yer ayarlayacaklarmış.

- Bununla ilgili yazılı bir taahhüt var mı?

İlhan (Gazete Bayi): Bildiğim kadarıyla yok.İstasyon yine burası olacak. Bizim istasyonumuz tarihi bir de içeride tarihi bir ağaç var o yüzden yıkamadılar. Ağacı ve istasyonu koruma altına aldılar. Sonra budadılar ağacı şimdi kuruyor orada. Benden büyük ağacı kuruttular. Bir şeyler süreceğiz düzelecek falan dediler ama bilmiyorum.

- Erenköy'ün tek çarşısı burası mı?

İlhan (Gazete Bayi): Evet, insanlar yine buraya geliyorlar ama saat 6 dedin mi kimse kalmaz. Tren varken öyle değildi. Şimdi üst tarafta oturanlar hiç gelmiyorlar bile buraya.

 

Bostancı İstasyonu

- Buralı mısınız? Yoksa sadece çalışmak için mi geliyorsunuz?

Erol (İstasyon Cafe): Buralıyım. İstasyonun olduğu yer Bostancı'nın meydanı olduğu için yine insanlar geliyor ama etkiledi tabi istasyonun kapalı olması. Eskiden insanlar bu kapıdan (hemen kafenin girişinin önündeki istasyonun kapısını gösteriyor) çıkıp bizim buraya oturuyorlardı hemen. Artık o yoğunluk yok.

 

Yener Çoşkun (Bostancı Muhtarı)

- İstasyonla ilgili sizden fikir alınıyor mu? Veya ne yapıldığına dair bir bilgilendirme oldu mu?

Yener Çoşkun: 5 yıl önce muhtarlığın önüne yol yapılmıştı. O zaman bile bilgi verilmedi bize tren için de vermediler. Gerçi bugün bir şey söyleseler yarın değişebilir. Belli olmuyor ne yapacakları artık.

- Trenlerin durması Bostancı'yı nasıl etkiledi?

Yener Çoşkun: İnsanlar artık farklı güzergahları kullanıyor ulaşım için. Haliyle buradaki esnafımız bundan etkilendi. Alt geçitte dükkanlar vardı, onlar yıkıldı. Yeniden yapılacağı söyleniyor ama aynı işletmelere mi verilir yine bilmiyorum. Öyle denildiğini duydum ama net bilgim yok.

- Trenler tekrar çalıştığında düzelir mi?

Yener Çoşkun: Tren açılsa yine kullanır insanlar çünkü hız önemli.Trenin yokluğunda hayatımız yavaşladı. Özellikle esnaf çok etkilendi ama tren açılırsa yine insanlar buraya gelmeye başlayacaklar. Çünkü dediğim gibi hız önemli bir şey ve buradan treni kullanmak hem daha hızlı hem daha rahat. O yüzden yine insanlar buraya daha çok geleceklerdir. Tren istasyonumuzla ilgili Gazete Kadıköy'e röportaj vermiştim daha önce onu da vereyim size oradan da demeç kullanabilirsiniz.

 

Gazete Kadıköy, 821. Sayı (15-21 Ocak 2016), "Kadıköy'ün Kapısı: Bostancı" başlıklı haberin içerisinde Bostancı Muhtarı Yener Çoşkun'un demeci, Sayfa 9

MUHTAR COŞKUN: "BİR TREN NELERE KADİR"

Mahallenin muhtarı Yener Coşkun, tren istasyonun gitmesi ve kentsel dönüşümün etkilerini anlattı:

Muhtar Yener Coşkun Bostancı'daki dönüşüm için "14 senedir mahalle muhtarlığı yapıyorum. Ufak tefek çok değişiklikler oldu. Bunları tek tek izah etmekten ziyade, herkesi en derinden etkileyen şey kentsel dönüşüm oldu; çünkü 30-40 senedir mahalle havası içeresinde yaşayan semt sakinlerimiz, kentsel dönüşümle bölgemizden önemli ölçüde ayrıldı." diyor.  Tren istasyonunun etkilerinin mahalleye yansımasını ise şöyle anlatıyor: "Tren istasyonu 2014'te gitti. Bir dönem ara verildi ve gecikti. Gün itibariyle iki yıllık gecikmesi var, iki yıl daha söyleniyor. Dolayısıyla dört yıllık bir rötar var. Bu çok önemli sonuçları olan bir durum aslında. Burada yaşayan insanların ulaşım konusundaki çok önemli bir aracı elinden alındı. Bu da şehir içi trafiği artırdı. İnsanların araç alma isteğini de mecbur kıldı. Tümden baktığınızda Gebze ile Haydarpaşa arasında binlerce insanın tek ulaşım aracıydı. Bu işin bir tarafı. Bir de her istasyonun civarında o semti ayakta tutan bir esnaf kesimi vardı. Bu demiryolunun rötar yapması, buradaki esnafı çok ciddi yaraladı. Bir kısmını yaraladı bir kısmını öldürdü hatta. İş yapan esnaf çok az. Bakmayın dükkânların açık olduğuna, insanlar kiraya çalışıyor. Kapatmamak için çalışıyor. Demiryolunun açılmasını bekliyorlar. Ona direniyorlar. Dükkanlarını küçülten var boşaltan var. Çoğu kredi borçlusu zaten. O günü bekliyorlar.  Esnaflar azalınca, manav, peynirci, kasap azalıyor. Güncel alışverişte mahalleli marketlere dönmüş oluyor. Mahalleyi mahalle yapan tek başına mahalle sakinleri değildir, esnafı ile mahalle bir mahalledir. Bu bağ kopunca bizim de mahallelilik özelliğimiz kayboluyor." 

 

Küçükyalı İstasyonu

Halit (İstasyon Aile Gazinosu): Trenin durması işlerimizi çok etkiledi. Sonra da istasyonu yıktılar zaten. Eskiden trenler çalışıyorken burası randevu yeriydi. İnsanlar burada görüşüyorlardı, buluşmak için burada randevulaşıyorlardı. Şimdi yok artık gençler falan. Trenler durduğundan beri her ay yüzlerce lira kaybımız var.

- Yeni istasyon eski yerine mi yapılacak? Bilginiz var mı?

Halit (İstasyon Aile Gazinosu): Yeni istasyon az ileriye yapılacakmış ama tabi uzun olacak eski trenler gibi değil 10 vagon falan. O yüzden istasyonun bir ucu da yine bizim buradan olacakmış. Eski istasyona yakın yere yani buraya da giriş koyacaklar diye duydum.

 

Feneryolu İstasyonu

Sadık (Manav): İki senede açılacak dendi ama halen açılmadı. Açılacağına dair inancım da yok. İşe gidiş gelişlerde çok alış veriş olurdu ama artık olmuyor. Bu nedenle çok dükkan el değiştirdi.